Η σχετικά ήρεμη περίοδος της παιδικής ηλικίας δίνει τη θέση της σε μία περίοδο έντονης εσωτερικής αναταραχής, την εφηβεία. Αυτός ο συναισθηματικός αναβρασμός οφείλεται στην έκρηξη των γενετήσιων αναγκών. Η αφύπνιση της σεξουαλικότητας προκαλεί αναβίωση των πρώιμων συγκρούσεων της ηλικίας 3–4 χρόνων. Τότε, το παιδί είχε εκτονώσει την ένταση που του προκαλούσε η ερωτική έλξη προς τον γονέα
του αντίθετου φύλου, με την ταύτιση με τον γονέα του ίδιου φύλου.

Σε αυτή τη φάση καλείται να επεξεργαστεί τις νέες συγκρούσεις που του προκαλεί η έκρηξη των γενετήσιων αναγκών και τελικά να αναζητήσει ένα νέο ερωτικό αντικείμενο έξω από την οικογένεια. Μπροστά σε αυτή την αλλαγή, ο έφηβος θα πρέπει να ανατρέξει, να παλινδρομήσει, σε προηγούμενα στάδια της ζωής του και να επεξεργαστεί τα συναισθήματα της παιδικής και βρεφικής ηλικίας.

Το ερωτικό ενδιαφέρον για τον ετερόφυλο γονέα τώρα τον γεμίζει ενοχές, συγκρούσεις και θυμό γι’ αυτόν και αντιδρά με έντονες συγκρούσεις απέναντι στους γονείς. Αρχίζει να θέλει να ντύνεται και να φέρεται με διαφορετική αισθητική, με βάση την έκφραση της ομάδας των παιδιών της εποχής του και συχνά αυτό είναι αιτία συγκρούσεων και ματαίωσης των γονέων.

Η εξιδανίκευση δημοφιλών αστέρων και αθλητικών ινδαλμάτων μπορεί να θεωρηθεί σαν παλινδρόμηση στον εξιδανικευμένο γονέα της παιδικής ηλικίας, από τον οποίο ο έφηβος προσπαθεί να αποκοπεί. Η αμφιθυμία απέναντι στους γονείς αποτελεί και αυτή παλινδρόμηση στις αντιδράσεις αγάπης-μίσους της βρεφικής ηλικίας.

Σε αυτή την περίοδο (11–14 χρόνων) συχνά έχουμε ως αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης:
● Απόσυρση, κακοκεφιά, ξαφνικές αλλαγές στο
συναίσθημα.
● Λαιμαργία, βρωμιά, αταξία.
● Διαταραχές σίτισης και διατροφής.
● Διαταραχές εικόνας σώματος.
● Διαταραχές ύπνου (αργή επέλευση, αργό και
δύσκολο πρωινό ξύπνημα).
● Φόβους για αρρώστια και θάνατο δικό του ή
των αγαπημένων του.

Σύμφωνα με την Anna Freud (1968), οι συγκρούσεις αυτές οδηγούν σε έντονες αλλαγές της διάθεσης του εφήβου, από τη χαρά στην άγρια απελπισία, μέχρι και την κατάθλιψη και αυτοκτονία. Στη συνέχεια (14–16 χρόνων) και με την πρόοδο της λύσης αυτής της σύγκρουσης, αποεπενδύουν από τη σχέση με τους γονείς και στρέφονται προς το άλλο φύλο.

Τώρα οι έφηβοι:
● Απο εξιδανικεύουν τους γονείς.
● Απορρίπτουν τις αξίες της οικογένειας.
● Απορρίπτουν κοινωνικές αξίες.
● Καυγαδίζουν και είναι απείθαρχοι.
● Είναι αντάρτες και καμιά φορά παραπτωματικοί.
● Ενστερνίζονται απόλυτα τις αξίες της εφηβικής
παρέας και κουλτούρας.

Αυτή η περίοδος είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τους γονείς που ανησυχούν βλέποντας το παιδί τους να έχει μεταμορφωθεί σε ένα έφηβο αντιδραστικό, “κακοντυμένο”, αγενή κοινωνικά και αντιδραστικό ακόμη και στο σχολείο, συχνά με πτώση στη σχολική επίδοση. Ο φόβος είναι το κυρίαρχο συναίσθημα των γονέων, που προσπαθώντας με την υπενθύμιση ή την επιβολή του αξιακού συστήματος της οικογένειας συγκρούονται όλο και περισσότερο, σπρώχνοντας τον έφηβο ακόμη πιο μακριά.
Η οδηγία για αυτή την περίοδο είναι να μην χάσουν την οριοθέτηση και τους κανόνες της οικογένειας αλλά να επιτρέπουν στον έφηβο να κάνει τις δικές του επιλογές, να ακούνε και να σέβονται τις θέσεις του και την αισθητική του. Ας θυμηθούν τις δικές τους ανοιχτές ή όχι συγκρούσεις με τους γονείς τους και ας κάνουν υπομονή, γιατί αυτή η περίοδος θα τελειώσει και μόνο τότε ο έφηβος θα μπορεί να οδηγηθεί στην αυτονομία που του ζητείται.
Στην επόμενη φάση θα αποκρυσταλλώσει την ταυτότητά του –σεξουαλική και προσωπική– και θα προχωρήσει στη δημιουργία δεσμού. Τώρα θα μπορεί ήρεμος να ενδιαφερθεί για το μέλλον του και τα κοινωνικά δεδομένα. Τελειώνοντας, θα αποδεχθεί τους γονείς του ως συνηθισμένους ανθρώπους και θα προχωρήσει με ώριμο ηθικό και κοινωνικό εαυτό στην εκπλήρωση των στόχων τους.

πηγή και περισσότερες πληροφορίες: https://www.moh.gov.gr/